ΑΓΏΝ ΠΕΡΙ ΥΠΑΡΞΕΩΣ
Άγών περί ύπάρξεως πραγματικός, σπουδαίος καί επικίνδυνος δεν νομίζω νά ύπάρχη άλλος πλήν τοϋ προκαλουμένου έκ τοϋ περιορισμού τής άμοιβής τοϋ γεωργού και τοϋ εργάτου εις βαθμόν μή έπιτρέποντα εις αύτούς νά έπαρκώσιν εις τάς άνάγκας των. Τοιοΰτος όμως άγών οΰτε ύφίαταται ακόμη οΰτε φαίνεται πιθανόν νά συγκροτηθή προ τής παρελεύσεως μακροΰ χρόνου εις τήν Ελλάδα, ήτις δύναται νά περιλάβη καί νά θρέψη πληθυσμόν τριπλάσιον τουλάχιστον τοϋ σημερινοΰ. Τό μή υποκείμενον εις άποτόμους διακυμάνσεις ημερομίσθιον τοϋ "Ελληνος έργάτου είναι άνώτερον τοϋ εις τάς πλείστας άλλας χώρας καί ετι μάλλον ικανοποιητικόν, αν ληφθώσιν ύπ’ δψιν απλώς αί ώς έκ τής ήπιότητος τοϋ κλίματος όλιγώτεραι αύτοΰ άνάγκαι.' Η θερμάστρα, τά οινοπνευματώδη ποτά καί ή καθημερινή κρεωφαγία δύνανται νά θεωρηθώσι παρ’ ήμΐν πολύ μάλλον ώς στοιχεία πολυτελείας ή τουλάχιστον εύζωΐας παρά ώς έπιβαλλόμενα ύπό τής άνάγκης. Ό τοιοΰτος άνετώτερος καί άσφαλέ στερος βίος τοϋ έργάτου είναι ΐσως τό μόνον, άλλά καίμέγιστον πλεονέκτημα τής '’Ελλάδος έν συγκρίσει πρός τάς άλλας χώρας. Αληθές είναι, οτι έφύτρωσαν έσχάτως μεταξύ ήμών καί τινες λεγόμενοι σοσιαλισταί, έφ’ όσον όμως ό έργάτης εύημερεΐ, ούτοι είναι έξ ΐσου άκίνδυνοι δσον καί οί συμβολισταί, άφοΰ μάλιστα αί άξιώσεις των περιορίζονται έπί τοϋ παρόντος εις τό νά γείνη λόγος τις καί περί αύτών, έστω καί ώς γελωτοποιών.
'Ο δέ άλλος περί ύπάρξεως άγών περί ού άσχολεΐται κυρίως σήμερον ό τύπος, ό διεξαγόμενος δηλ. ύπό τών άξιούντων νά τρέφωνται διά τής πνευματικής αύτών έργασίας, δεν εχει καθ’ έαυτόν μεγάλην σπουδαιότητα έφ’ δσον ούτοι περιορίζονται νά πολεμώσι μόνον πρός άλλήλους καί διά μόνων τών δυνάμεων αύτών, ώς πρέπει νά συμβαίνη εις πάσαν εύνομουμέ νην χα>ραν. 'Υπό τοιούτους δρους άδύνατον είναι νά πολυπλασιασθή ύπερμέτρως τών δικηγόρων, τών ιατρών, τών καλλιτεχνών και τών συγγραφέων ό αριθμός, χωρίς ν’ άραιώση μετ’ ολίγον τάς τάξεις αύτών ή πείνα. Τά πάντα θά ειχον καλώς, αν εις μόνην ταύτην κατελείπετο ή φροντίς νά όρίση τήν άναλογίαν τών πνευματικώς πρός τούς σωματικώς έργαζομένους, διά τον λόγον δτι ή πείνα έκτελεΐ τό έργον αύτής μετά τελείας δικαιοσύνης καί άμεροληψίας, καί όχι μόνον περιορίζει τό ποσόν, άλλά καί βελτιώνει τό ποιόν τής πνευματικής έργασίας, θερίζουσα άδυσωπήτως τούς άφυεΐς καί ανικάνους. Τό κακόν καί ό κίνδυνος έγκειται εις μόνην τήν κυβερνητικήν παρέμβασιν είς τον αγώνα. Αυτη έπιβάλλεται μέν εις πασαν κυβέρνη σιν άναποδράστως, άφοϋ απαραίτητος είναι ή ανάγκη δικαστών, μηχανικών, λογιστών, καθηγητών καί παντοίων άλλων έγγραμμάτων, άλλά πρώτιστον πάσης κυβερνήσεως καθήκον είναι νά συμμορφώνεται παρεμβαίνουσα μέ τούς διέποντας τον άγώνα περί ύπάρξεως φυσικούς νόμους, άρκουμένη είς συντή ρησιν μόνον τών άναγκαίων καί έκλέγουσα τούς καλλιτέρους. Τό τοιοϋτον δμως καθήκον αδύνατον είναι, ώς έχουσι σήμερον τά πράγματα, νά έκτελέση οίαδήποτε ελληνική κυβέρνησις, ούχί άπό έλλειψιν καλής θελήσεως, άλλά διά τόν λόγον, δτι ή παράβασις αύτοΰ είναι ό πρώτος καί απαραίτητος τής ύπάρξεως αύτής δρος. Κυβέρνησις μή στέργουσα νά τροφοδοτή περιττούς καί νά προτιμά πλειστάκις ανικάνους, ούδ’ έφ’ ημέραν θά ήδύνατο νά ζήση κοινοβουλευτικώς. Οί άποκλειόμενοι θά συνησπίζοντο καί θά ήρκει πρός άμεσον αύτής ανατροπήν τών κηφήνων τούτων ό βόμβος.
Ούδ’ είναι τό έξοδον τής συντηρήσεως αύτών ή μόνη ζημία, άλλά πολύ μεγαλειτέρα ή προερχομένη έκ τής ριζώσεως εις τό πνεύμα παντός "Ελληνος τής ιδέας, δτι διά τής κατοχής πτυχίου πάντα τά στάδια είναι είς αύτόν όχι μόνον προσιτά, άλλά καί ίκανώς άσφαλέστερα παρά εις πάσαν άλλην χώραν, άφοϋ ό άποτυχών ώς ιατρός έχει τήν έλπίδα νά γείνη άστυΐα τρος, ό στερούμενος πελατείας δικηγόρος ν’ άναδειχθή δικαστής καί ό μή κατορθώσας νά μάθη γράμματα νά διαπρέψη παραπλεύρως πλείστων άλλων ώς καθηγητής. Τά τοιαΰτα κατορθώματα, τά άλλαχοΰ εξαιρετικά καί παρ’ ήμΐν συνηθέστα τα, έξάπτουσι τήν φαντασίαν καί ταράττουσι τόν δπνον τοΰ σημερινοΰ "Ελληνος, ώς τό τρόπαιον τοΰ Μιλτιάδου τόν τοΰ Θεμιστοκλέους, άσκοΰντα όλεθρίαν έπιρροήν προ πάντων έπί τοϋ ποιοΰ τής πνευματικής έργασίας. Υπερβολική τώ δντι θ’ άπητεΐτο αύταπάρνησις καί φιλομουσία παρά τοΰ όρεγομένου τοϋ άξιώματος λ.χ. γυμνασιάρχου ν’ αγωνίζεται διά διηνεκοΰς μελέτης ν’ άναδειχθή άνώτερος τών άντιζήλων του έλληνιστής, ενώ όχι μόνον άκοπώτερον, άλλά καί πολύ πιθανώτερον εϊναι νά έπιτύχη τό ποθούμενον συλλέγων ψήφους ύπέρ τοΰ δυναμένου νά προτιμήση αύτόν άνενδοιάστως παντός άλλου ίκανωτέρου. Παροΰσα, πιστεύομεν, είναι είς πάσαν μνήμην ή πρό τινων μηνών άθρόα άπόλυσις δλης είκοσάδος διδασκάλων ώς άμαθών καί ό μετ’ ολίγον άναδιορισμός αύτών ώς έν τή έπαρχία των ισχυρών. Το πράγμα κατήντησε τόσον σύνηθες, ώστε δέν σκανδαλίζει ούδέ καν ξενίζει κανένα. Ούδ’ έ'πρεπε νά μάς σκανδαλίζη περισσότερον, αν κυριώτατον καθήκον τών ουτω διοριζομένων είναι πολύ μάλλον τής διδασκαλίας ή απονομή διπλωμάτων, καθ’ δν άκριβώς τρόπον άπονέ μονται καί οί διορισμοί, άλλά μετά πολύ μεγαλειτέρας έλευθε ριότητος, άφοϋ ούδεμίαν συνεπάγουσι ταΰτα άμεσον έπιβάρυνσιν τοΰ προϋπολογισμού. Ή μή παροχή άπολυτηρίου είς όσονδήποτε αστοιχείωτους μαθητάς κατήντησεν άπό τίνος χρόνου νά θεωρήται ώς παράβασις καθιερωθέντος έθίμου, έξ ιδιοτροπίας, έμπαθείας καί κακοβουλίας χορηγούσης είς τούς άδι κηθέντας τό δικαίωμα νά τιμωρήσωσι τόν κακότροπον, εϊτε προκαλοΰντες τήν παΰσιν ή μετάθεσίν του, άν εχωσι τά μέσα, εϊτε άν στεροΰνται τοιούτων, δι’ ύβρεων, ξυλοφορτώματος, μαχαιρώματος ή καί έμπρησμοΰ τοΰ μή έκπληροΰντος τόν σκοπόν αύτοΰ έκπαιδευτηρίου.
’Αδύνατον ήτο ύπό τοιούτους δρους νά μή πληθυνθώσιν ώς γενεά κονίκλων οί πτυχιοΰχοι. Ούδ’ είναι άξιον απορίας άν ό καταβάλλων τήν δαπάνην τής συντηρήσεως αύτών έργα τικός λαός, ζητεί νά είσάξη καί τινα τών τέκνων του είς τήν προνομιοΰχον φάτνην. Τά δέ παθήματα τών μή κατορθούντων νά εΰρωσι Οέσιν εις αύτήν δέν είναι άξια ούδεμιάς συμπαθείας, διότι τήν θέσιν ταύτην διεκδικοΰσιν οί πλεΐστοι προτάσσοντες τήν ικανότητα αύτών ούχί πρός πλήρωσιν αύτής, άλλά πρός άγραν ψήφοιν. Πολύς γίνεται λόγος περί τής έμφύτου είς τόν "Ελληνα φιλομαθείας, άν τις δμως έξετάση άκριβέστερον τά πράγματα θέλει πεισθή δτι ή φιλομάθεια αύτη πολύ ομοιάζει τήν εύσέβειαν τοΰ Ίταλοΰ άγρότου, ό όποιος γίνεται καπου κΐνος ούχί έκ πόθου τής μακαριότητος τοΰ παραδείσου, άλλά μόνον διά νά μή σκάπτη.
’Εκ τών ανωτέρω δύναται, πιστεύομεν, νά έξαχθή τό συμπέρασμα δτι καθ’ εαυτό ζήτημα βιοπαλαιστικόν δέν υπάρχει άκόμη έν Έλλάδι, άλλά μόνον ζήτημα άγώνος περί ύπαρ ξεως τών κυβερνήσεων. Τί πληθώρα τών έπιστημόνων καί τών πλείστων ή άνεπιστημοσύνη, είναι όπως πάντα σχεδόν τά άλλα, έλκος καθαρώς κοινοβουλευτικόν. Πρός άμεσον άπαλλαγήν άπ’ αύτοΰ θά ήρκει ή έλάττωσις τοΰ ποσοΰ καί ή βελτίωσις τοΰ ποιοΰ τής παρεχομένης δωρεάν ύπό τοΰ κράτους έκ παιδεύσεως, ή άπολύμανσις τοΰ Πανεπιστημίου, ό περιορισμός τών γυμνασίων εις τό τρίτον, ήτοι έν κατά νομόν, ή άπόλυσις τών πασιγνώστως ανικάνων καθηγητών καί ή έξασφάλισις τών άλλων άπό τών έφόδων τής πολιτικής καί τών ροπάλων τών άποτυγχανόντων εις τάς έξετάσεις μαθητών. Τήν κατεπείγουσαν άνάγκην τοιούτων μέτρων ούδείς υπάρχει λογικός άνθρωπος ό μή άναγνωρίζων καί μή όμολογών, άλλά καί ούδεμία κυβέρνησις δυναμένη νά προβή εις ταΰτα χωρίς νά στερηθή τής πλειοψηφίας αύθημερόν. Ο άμφιβάλλων περί τούτου άρκεΐ νά ένθυμηθή οποίαν έςήγειρε προ έτους θύελλαν ή παρά τοΰ κ. Τρικούπη έπιβολή μετριωτάτων διδάκτρων εις τούς φοιτητάς. 'Η σκοπιμότης τής φορολογίας ταύτης ύπό έποψιν οχι μόνον ταμιευτικήν, άλλά καί πρός περιορισμόν τοΰ πλεονάσματος τών διδακτόρων ήτο προφανής καί ψηλαφητή. Τοΰτο δμως ουδόλως έκώλυσε τούς πληρέστατα περί τής σκοπιμότητος τοΰ μέτρου πεπεισμένους νά Ι'εγερθώσι λυσσαλέως κατά τής κυβερνήσεως, νά βοήσωσιν ύπέρ τών καταπατουμένων συνταγματικών δικαιωμάτων καί νά ένθαρρύνωσιν εις άντίστασιν ή καί στάσιν τούς φοιτητάς. Εΰκολον έκ τούτου είναι νά εΐκά ση τις τί θά έγίνετο άν έτόλμα ποτέ υπουργός νά κλείση διά μιας είκοσι τουλάχιστον εργοστάσια άπολυτηρίων ή νά δια τάξη ώς άλλος “Ηρώδης τών άγραμμάτων τήν σφαγήν.
Τά κατά τάς ήμέρας ταύτας γνωμοδοτούμενα παρά τινων περί μετατροπής τοϋ ρεύματος τής έκπαιδεύσεως, περί συστά σεως σχολών εμπορικών, γεωργικών καί βιοτεχνικών, ή περί άκριβεστέρας διδασκαλίας πρακτικών έπιστημών καί τών ζωντανών διαλέκτων, πιστεύω καθαράν άργολογίαν. 'Οπωσδήποτε τώ οντι καί άν βαπτισθώσι τά νέα ταΰτα εκπαιδευτήρια, άδύ νατον είναι νά διαφέρωσι κατ’ άλλο τι πλήν τοΰ ονόματος τών ύπαρχόντων, άφοΰ δύσκολον είναι νά εύρεθώσι διδάσκαλοι καλ λιτέρας ποιότητος ή καί ευρισκόμενοι νά προτιμηθώσιν. Εις τήν έφημερίδα '’Επιθεώρησιν’ άνεγινώσκομεν προχθές άνα φοράν δεκαπέντε τελειοφοίτων δέν ένθυμοΰμαι τίνος γεωργικής σχολής, ϊσχυριζομένων δτι κατατρίψαντες ικανά έ'τη εις σπουδήν τής γεωργίας δικαιούνται ν’ άπαιτήσωσι παρά τής κυβερνήσεως νά χρησιμοποιήση τά φώτα αύτών. Τά νέα λοιπόν ίδρύματα θά μετεβάλλοντο άφεύκτως καί ταΰτα είς έκκολαπτήρια νέων θεσιθήρων καί άντί εμπόρων, γεωργών καί βιομηχάνων θά παρεϊχον υποψηφίους τοΰ έμπορίου, τής γεωργίας καί τής βιοτεχνίας καθηγητάς.
Τό ζήτημα επιμένω νά θεωρώ ώς καθαρώς πολιτικόν καί έγκείμενον είς τήν ανικανότητα πάσης έλληνικής κυβερνήσεως νά συμβιβάση τήν διατήρησιν τής πλειονοψηφίας μετά τής έκ τελέσεως τών δσα πανθομολογουμένως επιβάλλει τό κοινόν καλόν. 'Η προφανής καί άνοικονόμητος άντίθεσις, ή ύφισταμέ νη μεταξύ τοΰ συμφέροντος τής χώρας καί τοΰ τών αντιπροσώπων αύτής είναι ή πηγή καί τούτου όπως παντός άλλου κακοΰ.
Έρώτ.: Φρονείτε λοιπόν καί σείς, ώς ό κ. Ζωχιός, ότι δέν δυνάμεθα νά πράξωμεν τίποτε άλλο παρά νά περιμείνωμεν νά διορθώση τά πράγματα ό καιρός;
— Περί τούτου έ'χω γνώμην όλως εναντίαν. Τήν λεγομένην ' άπογοήτευσιν’ δέν θεωρώ κατ’ ούδένα τρόπον ώς δικαιολογούσαν τήν σταύρωσιν τών χεριών. 'Ο χρόνος δέν διορθώνει μόνος του τίποτε, άλλά μόνη ή έν τώ χρόνω εργασία. Τόν ά γώνα κατά τής άνικανότητος καί τής άληθείας πιστεύω υποχρεωτικόν καί έπί τή υποθέσει ακόμη δτι θά ήτο μάταιος. Δέν θεωρώ δμως αύτόν ώς τοιοΰτον καί πλήν τούτου φρονώ, δτι ό τύπος δύναται νά συντελέση κατά πολύ εις τήν αίσίαν εκβασιν αύτοΰ.
— Καί πώς παρακαλώ;
— Ένθαρρύνων καί ύπερασπίζων τήν κυβέρνησιν όχι μόνον κατά τής άντιπολιτεύσεως, άλλά καί κατά τών ιδίων αύτής οπαδών καί έπιρρίπτων εις τούτους τήν ευθύνην παντός κατ’ άπαίτησιν αύτών πραττομένου κακοΰ. Άλλ’ ήδη, φίλε κύριε, έκουράσθην καί πολύ φοβούμαι νά μή πάθωσι τό ϊδιον καί τοΰ ' Άστεως’ οί άναγνώσται. Κάλλιον λοιπόν είναι ν’ άναβάλω μεν εις άλλην συνέντευξιν τήν εκθεσιν τής γνώμης μου περί τοΰ τί δύναται ό τύπος νά κατορθώση.
ΑΠΑΝΤΑ ΕΜΜ.ΡΟΙΔΗ
